Hedonik Adaptasyon: Mutluluğumuz Gerçekten Kalıcı mı?

Brickman ve Campbell, 1971 yılında  piyango kazanan ve bir kaza sonucu felç geçiren iki grup ile çalışmış ve bu iki grubun kısa sürede mutluluk seviyelerinde farklılık gözlemlemiştir (akt. Yayan, 2020).  Fakat  bir süre sonra iki grubun da mutluluk seviyelerinin benzer olduğunu bulmuştur. Bu duruma günlük hayattan da örnekler verilebilir. Bir hayaliniz gerçekleştikten sonra, beklediğiniz kadar mutlu olmadığınız bir an oldu mu? Ya da bir  hedefinizi gerçekleştiremediğiniz zaman kısa süre içinde yaşadığınız hayal kırıklığının ve üzüntünün geçtiği bir an?  İşte bu anlar, hepimizin yaşadığı hedonik adaptasyon örnekleridir. Hedonik adaptasyon teorisinin günlük hayatımızda doğrulandığı pek çok durum vardır. Fakat mutluluğun dış etkenlerden tamamen bağımsız olduğunu söylemek doğru bir yaklaşım değildir.

Diener ve Seligman 2002 yılında üniversite öğrencilerinin katılımı ile bir araştırma yapmıştır. Bu çalışmada ortalamaya göre çok mutlu ve mutsuz olan %10’luk bir kesim olduğunu bulunmuştur. Aynı çalışmada mutlu ve mutsuz gruba ait özellikler dört maddede özetlenmektedir (Larsen ve Eid, 2008).

1. Mutlu olan popülasyonun mutsuz olan popülasyona göre daha iyi romantik ilişkileri  ve yakın arkadaşlıkları vardır.
2. Mutsuz olan popülasyon MMPI (Minesota Çok Yönlü Kişilik Envanteri) testine göre yüksek seviyede psikopatoloji göstermektedir.
3. Mutsuz olan popülasyon daha içe dönük ve nörotiktir.
4. Mutlu olan grup sürekli pozitif duygular yaşamamaktadır. Yani yaşam koşullarına göre olumsuz duygular ve tepkiler göstermektedir.

Bu sonuçlar, ortalamanın üstünde mutlu olan bireylerin, yaşam şartlarına uyumlu ve duyarlı bir sisteme sahip olduğunu göstermektedir. 

Sonuç olarak mutluluğu tanımlayışımız, mutlu olmamızı etkileyen temel faktörlerden biridir. Mutluluğu beklentinin gerçekleşmesi olarak tanımladığımızda ya beklentimiz gerçekleşmediği zaman mutsuz olacağız ya da  gerçekleştikten kısa süre sonra mutluluk seviyemizde bir düşüş yaşayacağız.

Bu durumda, mutluluğu tamamen olaylardan bağımsız olduğu yönünde değerlendirmek de  hatalı olacaktır. Deneyimlerimiz, kişilik özelliklerimiz ve hayata karşı bakış açımız mutluluk seviyemizi etkilemektedir. 

Özetle tüm bu çalışmalar dikkate alındığında mutlu bir yaşam için beklentilerimizin gerçekleşmesi yeterli değildir. Dolayısıyla artan mutluluk seviyemizi kalıcı kılmak için bilişsel yargılarımızı ve psikolojik sağlığımızı iyileştirme yoluna gitmeliyiz.